| چشم و دل و گوش هر یکی همه شب | پند دهد با تن نزار مرا | |
| گوش همی گوید از محال و دروغ | راه بکن سخت و استوار مرا | |
| چشم همی گوید از حرام و حرم | بسته همی دار زینهار مرا | |
| دل چه کند؟ گویدم همی ز هوا | سخت نگه دار مردوار مرا | |
| عقل همی گویدم «موکل کرد | بر تن و بر جانت کردگار مرا | |
| نیست ز بهر تو با سپاه هوا | کار مگر حرب و کارزار مرا» | |
| سر ز کمند خرد چگونه کشم؟ | فضل خرد داد بر حمار مرا | |
| دیو همی بست بر قطار سرم | عقل برون کرد از آن قطار مرا | |
| گرنه خرد بسندی مهارم ازو | دیو کشان کرده بد مهار مرا | |
| غار جهان گرچه تنگ و تار شده‌است | عقل بسنده است یار غار مرا | |
| هیچ مکن ای پسر ز دهر گله | زانکه ز وی شکر هست هزار مرا | |
| هست بدو گشتم و، زبان و سخن | هر دو بدو گشت پیشکار مرا | |
| دهر همی گویدت که «بر سفرم | تنگ مکش سخت در کنار مرا» | |
| دهر چه چیز است؟ عمر سوی خرد | کرد بجز عمر نامدار مرا؟ | |
| عمر شد، آن مایه بود و، دانش دین | ماند ازو سود یادگار مرا | |
| راهبری بود سوی عمر ابد | این عدوی عمر مستعار مرا | |
| این عدوی عمر بود رهبر تا | سوی خرد داد ره‌گذار مرا | |
| سنگ سیه بودم از قیاس و خرد | کرد چنین در شاهوار مرا | |
| خار خلان بودم از مثال و، خرد | سرو سهی کرد و بختیار مرا | |
| دل ز خرد گشت پر ز نور مرا | سر ز خرد گشت بی‌خمار مرا |